ระบบย่อยอาหารของม้าประกอบด้วยอะไรบ้าง?

ระบบย่อยอาหารของม้า เป็นระบบที่มีความแตกต่างจากสัตว์ชนิดอื่น แตกต่างจากวัวและควาย หลายคนเข้าใจผิดว่าม้าและวัวมีความใกล้เคียงกัน แต่ในความเป็นจริงมีความแตกต่างเป็นอย่างมาก หากเราเลี้ยงม้าเหมือนเลี้ยงวัวโดยเฉพาะอย่างยิ่งการให้อาหาร ผลที่ตามมาคือจะก่อโรคให้กับม้าแน่นอน

ทางเดินอาหารส่วนต้น 

• กระเพาะอาหาร(Stomach)  ม้าเป็นสัตว์กระเพาะเดี่ยว และมีขนาดเล็กมากเมื่อเทียบกับน้ำหนักตัว (ม้าเล็กจุ 8-10ลิตร, ม้าใหญ่ 16-20ลิตร) ถ้ามีการอุดตันด้วยอาหาร น้ำ หรือแก๊ส กระเพาะจะแตกได้ เพราะม้าไม่สามารถอาเจียนได้ และเรอไม่ได้
• ลำไส้เล็ก(Small intestine) (ความยาว 19-30เมตร) มีหน้าที่ย่อยและดูดซึมคาร์โบไฮเดรต(แป้ง) ไขมัน โปรตีน ในส่วนนี้จะมีการใช้น้ำย่อยเพื่อย่อยอาหาร ถึงต้องมีความยาวมากให้น้ำย่อยสัมผัสอาหารได้ทั่วถึง 

สิ่งที่เราต้องรู้คือ ม้าย่อยคาร์โบไฮเดรตได้จำกัด ถ้าเราให้อาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตสูง (เช่น อาหารเม็ด ข้าวโพด ข้าวเปลือก ปลายข้าว มัน ขนมปัง) ในปริมาณที่มากเกินไป คาร์โบไฮเดรตที่ย่อยไม่หมดนี้ จะตกไปที่ลำไส้ใหญ่ และข่าวร้ายคือ ลำไส้ใหญ่ไม่ชอบคาร์โบไฮเดรต หากได้รับไปจำนวนมากจะก่อให้เกิดโรคทันที!!

ทางเดินอาหารส่วนท้าย ประกอบด้วย

• ไส้ตัน(Caecum) ความยาว 0.8-1.3 เมตร ความจุ 33.4 ลิตร
• ลำไส้ใหญ่ส่วนแรก(Large colon) ความยาว 3-4 เมตร ความจุ 81.2 ลิตร
• ลำไส้ใหญ่ส่วนหลัง(Small colon) ความยาว 2.5-4 เมตร ความจุ 14.8 ลิตร
• ไส้ตรง (Rectum)
  
  

ลำไส้ใหญ่ของม้าแตกต่างจากลำไส้เล็ก

เพราะไม่มีน้ำย่อย การย่อยในส่วนนี้อาศัยจุลินทรีย์ในลำไส้หมักอาหาร ดังนั้นความจุในส่วนนี้จึงมีความจุมาก เพราะเปรียบเสมือน “ถังหมัก” ปกติจะหมักอาหารหยาบ (ฟาง/หญ้า/หญ้าแห้ง) ถ้าหมักคาร์โบไฮเดรตปริมาณมากๆ มันจะสลายกลายเป็นกรด รวมทั้งมีแก๊สเกิดขึ้นมากด้วย เป็นเหตุให้ลำไส้เคลื่อนไหวช้า เกิดการอุดตันตามมาได้ 

นอกจากนี้สภาพกรดยังทำลายจุลินทรีย์ที่ดี ทำให้จุลินทรีย์ที่ไม่ดีเพิ่มจำนวน จนถึงขั้นลำไส้อักเสบ ท้องเสีย และสารพิษจากจุลินทรีย์ที่ตายลงในลำไส้จะเข้าสู่กระแสเลือด ทำลายระบบการทำงานของร่างกายทุกส่วน และเกิดภาวะไข้ลงกีบได้อย่างง่ายดาย การให้อาหารแต่ละมื้อในปริมาณมาก แค่ 1-2 มื้อต่อวัน จะเป็นวิธีที่ทำให้มีอาหารข้น(คาร์โบไฮเดรต) ตกไปที่ลำไส้ใหญ่ได้มาก ดังนั้น วิธีการให้อาหารที่ถูกต้อง จึงมีความสำคัญมาก

ประเด็นสำคัญ!!

ความสมดุลย์ในลำไส้ใหญ่สำคัญมาก ความสมดุลย์กรด-ด่าง และความสมดุลย์ของจุลินทรีย์ที่ดีกับจุลินทรีย์ที่ร้าย จุลินทรีย์ที่ดีจะสามารถอยู่รอดได้ก็ต่อเมื่อ

• ลำไส้ไม่เป็นกรด
• ม้ามีอาหารหยาบกินเพียงพอ
• ไม่มีการให้ยากับม้าเองอย่างพร่ำเพรื่อ โดยไม่ปรึกษาสัตวแพทย์ก่อน เพราะยาบางชนิดสามารถทำลายแบคทีเรียที่ดีได้